„Dzień dzisiejszy jest rezultatem wczorajszego. Musimy wiedzieć, czego ów chciał, by zrozumieć,
dokąd powinien dążyć dzisiejszy”
(Heinrich Heine, „Sprawozdania polityczne”, 1832)
Skąd jesteśmy i dokąd zmierzamy
Obecne Centrum Materiałów Polimerowych i Węglowych Polskiej Akademii Nauk w Zabrzu obchodzi 60-tą rocznicę swojej działalności. Ponieważ samo Centrum pod obecnie używana nazwą rozpoczęło działalność 1 stycznia 2007 (uchwała Prezydium PAN 17/2006 z dnia 26 czerwca 2006), zachodzi potrzeba przywołania genezy tej organizacji, by wskazać na tradycję, ciągłość i perspektywę badań naukowych i innowacji, organizowanych i prowadzonych przez Polską Akademię Nauk w największym regionie przemysłowym Rzeczypospolitej.
W 1954 roku Polska Akademia Nauk, działając przez swój Zakład Syntezy Organicznej, obecnie Instytut Chemii Organicznej, utworzyła w Gliwicach Laboratorium nr 7, by pod kierunkiem młodego wówczas, 40-letniego dr. Kisielowa badać problemy ropy naftowej, jako surowca energetycznego i chemicznego. Rozszerzenie tych badań o chemię węgla znalazło swoje odbicie w zmianie jej nazwy w roku 1966. Te podstawowe badania były w tej placówce prowadzone ze znacznym powodzeniem przez następne ponad 30 lat.
Rosnąca potrzeba rozwoju elektroniki opartej o półprzewodniki i wizja konieczności rozwoju badań nad odnawialnymi źródłami energii leżały u podstaw utworzenia przez Polską Akademie Nauk w Zabrzu w 1967 roku Zakładu Fizyki Ciała Stałego.
Niewiele później, bo w 1968 roku również w Zabrzu został zlokalizowany ówczesny Zakład Polimerów Polskiej Akademii Nauk, placówka orientująca swoje wysiłki na badania podstawowe i stosowane materiałów makromolekularnych, wtedy i dzisiaj decydujących o nowoczesności gospodarki.
Ten zorientowany na badania materiałów kierunek, widoczny od powstania „składowych” placówek obecnego Centrum Materiałów Polimerowych i Węglowych PAN, do dziś determinuje kierunki jego badań.
Nie wolno nie wspomnieć o utworzeniu w 1968 roku Centrum Badań Naukowych Polskiej Akademii Nauk w województwie katowickim, jednostki administracyjnej, której dążeniem była integracja i stworzenie „masy krytycznej” potencjału naukowego, koordynującej pracę 7 działających wówczas w Zabrzu i Gliwicach placówek PAN. Zamiar wtedy wizjonerski dziś powszechnie uważany jest za konieczność. CBN PAN wyposażono w wielki, 10 ha teren w centrum Zabrza z zamiarem budowy tam miasteczka badawczego, niestety, tylko w niewielkim stopniu zrealizowany.
Materiałowa linia badań zdominowała działania trzech wspomnianych placówek PAN. Ta spójność kierunków spowodowała w 1999 roku połączenie Zakładu Fizyki Ciała Stałego z Centrum Chemii Polimerów, a następnie w 2007 roku Zakładu Karbochemii. Tej ostatniej fuzji towarzyszyła zmiana nazwy Centrum i jego statutu, określającego strategiczne kierunki prac badawczych. Koncentracja wysiłków badawczy trzech „składowych” placówek spowodowała, że Centrum Materiałów Polimerowych i Węglowych PAN w Zabrzu w 2011 roku zostało podniesione do rangi instytutu Polskiej Akademii Nauk.
Z analizy wydarzeń widać, że placówki badawcze Polskiej Akademii Nauk na Śląsku powstawały, aby odpowiadać na najważniejsze potrzeby regionu i Polski. Tym zadaniom poświęcony jest trud dzisiejszego Centrum Materiałów Polimerowych i Węglowych PAN.
Uroczyste posiedzenie Rady Naukowej 24 kwietnia 2014 roku o godz. 11-tej w Sali Filharmonii Zabrzańskiej w Zabrzu
1. Otwarcie spotkania, powitanie gości
(prof. dr hab. inż. Zbigniew Florjańczyk, przewodniczący Rady Naukowej Centrum,
prof. dr hab. Andrzej Dworak, dyrektor Centrum)
2. Prezentacja Centrum Materiałów Polimerowych i Węglowych PAN
(prof. dr hab. Andrzej Dworak, dyrektor Centrum)
3. Osiągnięcia naukowe Centrum
(prof. dr hab. Stanisław Penczek, członek rzeczywisty PAN)
4. Wystąpienia gości spotkania
5. Wręczenie odznaczeń pracownikom Centrum
6. Muzyka kameralna w wykonaniu kwartetu smyczkowego GENTLE QUARTET, artystów Filharmonii Zabrzańskiej i Filharmonii Śląskiej
Komitet Honorowy obchodów 60-lecia Centrum Materiałów Polimerowych i Węglowych PAN
Prof. dr hab. Wiesław Banyś
Rektor Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach
Prof. dr hab. Bogusław Buszewski
Prezes Polskiego Towarzystwa Chemicznego
Prof. dr hab. inż. Jerzy Buzek
Poseł do Parlamentu Europejskiego
Prof. dr hab. Mieczysław Chorąży
Członek Prezydium Oddziału PAN w Katowicach
Prof. dr hab. Antoni Cygan
Rektor Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach
Aleksandra Gajewska
Wicemarszałek Województwa Śląskiego
Małgorzata Handzlik
Poseł do Parlamentu Europejskiego
Prof. dr hab. Przemysław Jałowiecki
Rektor Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach
Prof. dr hab. inż. Andrzej Karbownik
Rektor Politechniki Śląskiej w Gliwicach
Prof. dr hab. inż. Jacek Kijeński
Prezes Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego
Prof. dr hab. inż. Jerzy Klamka
Przewodniczący Oddziału PAN w Katowicach
Piotr Litwa
Wojewoda Śląski
Małgorzata Mańka-Szulik
Prezydent Miasta Zabrze
Prof. Tomasz Miczka
Rektor Akademii Muzycznej w Katowicach
Prof. dr hab. Andrzej Misiołek
Senator Rzeczpospolitej Polskiej
Prof. dr hab. Maciej Żylicz
Prezes Zarządu Fundacji na rzecz Nauki Polskiej
Centrum powstało 1 stycznia 2007 r. w wyniku połączenia Centrum Chemii Polimerów PAN w Zabrzu i Zakładu Karbochemii PAN w Gliwicach – dwóch placówek Polskiej Akademii Nauk, które od lat prowadziły systematyczne prace nad wytwarzaniem i właściwościami materiałów makrocząsteczkowych - polimerowych i węglowych.